11.11.2013

Przyprawę uzyskuje się z suszonej wewnętrznej warstwy kory gałęzi cynamonowca, głównie cejlońskiego (cinnamomum zeylanicum) – topikalnego, wiecznie zielonego drzewa uprawianego w południowych Indiach, Wietnamie, Indonezji, Afryce, na Antylach, w Gujanie i w Brazylii.

„Encyklopedia Britannica” podaje, że cynamon był niegdyś cenniejszy niż złoto. Mojżesz zalecał stosowanie cynamonu do produkcji świętych olejów, a król Salomon również używał go jako składnika wonności.

Herodot, który nigdy nie podróżował aż tak daleko, nie mógł zrozumieć, dlaczego cynamon jest tak drogi. Pewien kupiec tłumaczył mu, że żaden człowiek nie wie, skąd się bierze cynamon. Tajemnicę znają jedynie wielkie ptaki używające go do budowy gniazd na półkach bardzo stromych klifów, do których nie docierają ludzie. Aby zdobyć cynamon należy pozostawić u podnóży gór solidne sztuki mięsa dla wielkich ptaków, by próbowały zanieść je do gniazd. Ponieważ ptaki są zbyt słabe, aby utrzymać podrzucony im ciężar, spadają na ziemię, a wówczas ludzie przechwytują cenny budulec.

Dzisiaj wiadomo, że cynamonowiec jest drzewem o wysokości 6-9 m mającym grubą, gładką korę, skórzaste, owalne, zielone liście z bledszym spodem, małe, białe kwiaty i owalne, niebieskawe owoce. Producentem cynamonu najwyższej jakości, droższego niż chiński, jest Sri Lanka, gdzie cynamonowiec rośnie w stanie dzikim, a pierwsze plantacje zostały założone w 1765 r.

W Indiach i Sri Lance zbiór przeprowadza się 2-3 razy w roku, przeważnie w porze deszczowej. Zbiór polega na ścięciu pędów o długości ok. 3 m i średnicy ok. 2,5 cm. Po usunięciu wierzchołka, gałązek bocznych oraz liści zdejmuje się z pędów korę, zawija w maty kokosowe i pozostawia na noc dla fermentacji. Rankiem zeskrobuje się zewnętrzną część kory, a pozostałą (cynamon) wiąże się w pęczki suszone najpierw w cieniu, następnie na słońcu. W procesie suszenia kora nabiera rdzawej barwy.

Ciekawostką jest, że korę z cynamonowca obłupuje się za pomocą noża z brązu, gdyż w zetknięciu z żelazem lub stalą czernieje i traci ładny, ciemnobrązowy kolor.

 

Kora cynamonu zawiera 0,5 – 1,5% olejku eterycznego. W trzech głównych olejkach cynamonu występują następujące związki czynne: aldehyd cynamonowy, octan cynamylu oraz alkohol cynamylowy.

Z kory korzeni otrzymuje się kamforę (0,5 – 1,0%), jednak głównym źródłem kamfory jest cynamonowiec kamforowy.

W medycynie cynamon jest stosowany jako środek żołądkowy, antyseptyczny, tamujący krwawienie i pobudzający apetyt oraz stosowany do aromatyzowania lekarstw. Łagodzi nudności, wzdęcia, i biegunki, ma słabe działanie przeciwkrzepliwe. Ponadto jest bardzo skuteczny w hamowaniu rozwoju bakterii i drożdży, w tym Candida albicans.

Już sam zapach cynamonu silnie stymuluje obszary mózgu odpowiedzialne za zdolość koncentracji i pamięć.

Z warstwy wewnętrznej sporządza się nalewkę stosowaną w homeopatii.

Dr Anderson w badaniach laboratoryjnych mierzył aktywność insuliny w obecności różnych składników pokarmowych. Stwierdził, że trzykrotny wzrost aktywności insuliny powodowała obecność cynamonu, goździków, kurkumy oraz liści laurowych, a najsilniej działał cynamon. Dr Anderson twierdzi, że takie działanie ma nawet szczypta cynamonu, którą posypano np. ciastko. Dlatego wydaje się korzystny dla osób z cukrzycą typu II.

Cynamon pomaga ustabilizować poziom cukru we krwi stymulując receptory insuliny i zwiększając ich wrażliwość na ten hormon, co skutkuje obniżeniem glikemii (stężenia cukru we krwi). W efekcie organizm musi wytwarzać mniej insuliny, aby uzyskać ten sam efekt. Odciąża to trzustkę, stymuluje metabolizm oraz łagodzi stany zapalne.

 

Cynamon stanowi przyprawę używaną w przemyśle cukierniczym, piekarniczym i spirytusowym (likiery). Można go stosować do zup owocowych, herbat, deserów, grzanego wina i piwa, mięs, ryb, sosów oraz marynat. W Europie i Ameryce Północnej cynamonu używa się przede wszystkim do deserów, natomiast w Azji – głównie do dań słonych.

Olejek cynamonowy używany jest w przemyśle farmaceutycznym, spożywczym i czasami perfumeryjnym. Ma on silne właściwości dezynfekcyjne.

Owoce są wykorzystywane do produkcji waniliny, z kwiatów uzyskuje się olejek eteryczny wykorzystywany do wyrobów perfumeryjnych, a z nasion wytłaczany jest olej (zawartość tłuszczu 33%) używany do wytwarzania świec. Z drewna wyrabiane są ozdobne przedmioty.

 

Sproszkowanego cynamonu najlepiej dodawać do potraw pod koniec gotowania, gdyż źle znosi długą obróbkę cieplną. Laski cynamonu lepiej znoszą wysokie temperatury.

Cynamon należy przechowywać w chłodnym i ciemnym miejscu, w hermetycznym pojemniku, aby ograniczyć jego utlenianie. Cynamon w proszku nadaje się do spożycia przez 6 miesięcy, a laski ok. rok. Cynamon, który stracił zapach należy wyrzucić. 

 

Źródła:

1) Bremness L. „Wielka księga ziół”, „Wiedza i życie”,

2) Carper J. „Żywność twój cudowny lek”, „Vesper”,

3) Czikow P., Łaptiew J. „Rośliny lecznicze i bogate w witaminy”, PWRiL,

4) Śliwka-Szczerbic „Ryż i dynamit”, „Książka i Wiedza”,

5) https://www.pocztazdrowia.pl