Awokado (Persea Scheffer), czyli smaczliwka, pochodzi z Ameryki Środkowej i jest tam spotykane w stanie dzikim. Awokado jest wiecznie zielonym drzewem dorastającym do 20 m wysokości. Indianie uprawiali je w swoich ogrodach przydomowych dla smacznych i pożywnych owoców na długo przed odkryciem Ameryki.

Obecnie znanych jest wiele odmian, które różnią się wielkością i kształtem owoców, porą kwitnienia oraz dojrzewania. Owoce są pokryte twardą, ciemnozieloną 1-2 mm grubą skórką, łatwo odchodzącą od miąższu, przebarwiającą się u niektórych odmian na purpurowobrązowy kolor, ważą od 100 g do 2 kg, mogą być owalne lub kuliste. Miąższ owocu jest zielonkawobiały lub żółtobiały, początkowo twardy, ale w miarę dojrzewania dość szybko staje się miękki i masłowaty. W środku znajduje się pojedyncze duże nasienie, osiągające w dużych owocach wielkość kurzego jaja. Smak miąższu ma przyjemny, delikatny smak i aromat.

Wartość kaloryczna w 100 g wynosi 160 kcal i przewyższa wartość odżywczą mięsa i jajek. Duża jest zawartość pożywnego i lekkostrawnego tłuszczu 15-32%, natomiast mało jest cukrów i węglowodanów – ok. 3-5%, sporo witamin, m. in. z grupy B, A, E, PP, C, kwas foliowy, kwas oleinowy (tak jak w oliwie i oleju rzepakowym), kwas pantotenowy, mikro i makroelementy: zwłaszcza potas, sód, fosfor i wapń.

Olej, stanowiący średnio 25% miąższu owocu, zawiera ponad 80% nienasyconych kwasów tłuszczowych (58% olejowego i 20% linolowego) obniża poziom cholesterolu we krwi. Niezwykle cenna jest również obecność frakcji zmydlających o stężeniu w stosunku do zawartości np. w oleju sojowym lub oliwkowym (1,5%) jest duże i wynosi 8,5%. W ich skład wchodzą: węglowodany, karotenoidy (wit. A), tokoferole (wit. E), sterole i awokatyny. Frakcje zmydlające olejów roślinnych są ważnym składnikiem do produkcji maści, specyfików dermatologicznych oraz kosmetyków stosowanych w leczeniu naskórka, zaburzeń skórnej tkanki łącznej, zrogowaceń, w zapaleniu dziąseł. W fitokosmetyce frakcje zmydlające pełnią ważną funkcję, ponieważ poprawiają wartość preparatów światłochronnych, przeciwzmarszczkowych, nawilżających itp.

Owoce mają dużą wartość leczniczą i dietetyczną.

Badania wykazały, że spożywanie awokado może w znacznym stopniu obniżyć poziom cholesterolu. Owoc jest bogaty w ten sam rodzaj tłuszczów jednonienasyconych obniżających poziom cholesterolu, co migdały i oliwa. Naukowcy izraelscy stwierdzili, że u mężczyzn spożywanie awokado oraz migdałów i oliwy obniżyło poziom złego cholesterolu LDL o ok. 12%. Kardiolodzy z Wesley Medical Centre w Queensland w Australii stwiedzili, że jedzenie od 1/2 do 1 i 1/2 owocu awokado dziennie obniżało poziom cholesterolu skuteczniej niż dieta niskotłuszczowa. Poziom cholesterolu spadł średnio o 4,9% na diecie niskotłuszczowej, natomiast na diecie awokado o 8,2%. Okazało się też, że dieta niskotłuszczowa obniżyła poziom cholesterolu HDL aż o 14% nie obniżając poziomu złego cholesterolu LDL, natomiast awokado atakowało jedynie zły LDL. Ponadto awokado chroni także tętnice przed utlenianiem, które sprawia, że cholesterol staje się niebezpieczny. Dzięki temu naukowcy ocenili, że włączenie do diety owoców awokado obniża ryzyko zawału w przyszłości od 10 do 20%, a liczba zgonów od 4 do 8% w ciągu 3-5 lat.

Z uwagi na bardzo niską zawartość cukrów awokado ma duże znaczenie w diecie diabetyków.

Badania laboratoryjne wykazały, że substancje z awokado mają działanie antywirusowe.

Dzięki wysokiej zawartości potasu, awokado pomaga obniżyć ciśnienie krwi i znacząco zmniejsza ryzyko udaru mózgu.

Awokado jest bogatym źródłem glutationu, silnego przeciwutleniacza, który działa hamująco w stosunku do 30 substancji rakotwórczych.

Z badań naukowych wynika, że olejek eteryczny otrzymywany z liści jest bardzo bogaty w anetol i estragol (metylochawikol) – typowe związki używane w produkcji perfum i zapachowych esencji spożywczych. Z liści wyizolowano taniny, a z niedojrzałych owoców związki przeciwgrzybicze.

W gatunku endemicznych, który rośnie na Wyspach Kanaryjskich wykryto m. in. owadobójczy diterpen.

Owoce awokado były cenione w diecie najstarszych plemion azteckich i uważane za cenne źródło kalorii. W lecznictwie Ameryki Łacińskiej wykorzystywane są zarówno owoce, jak i liście. Miąższ owocu poleca się jako afrodyzjak, a napar z liści jako środek stymulujący wydzielanie żółci i moczu oraz w leczeniu syfilisu. Ludy Amazonii stosują owoc jako lek na gruźlicę, a różne części drzewa Persea americana na biegunkę, robaczycę i środek wzmacniający siły.

Awokado dodawane jest do sałatek owocowych (z cytrusami) i warzywnych (z papryką i pomidorami), można z niego robić świetną pastę z dodatkiem majonezu, cebuli, pieprzu, soli i odrobiny octu (lepiej użyć oliwy zamiast majonezu), a posolone kawałki na kromce chleba z masłem mogą zastąpić ser. Z awokado wyrabia się również lody.

Źródła:

1) Carper J. „Zdrowe serce”, „Vesper” 2010,

2) Carper J. „Żywność twój cudowny lek”, „Vesper” 2008,

3) Czikow P., Łaptiew J. „Rośliny lecznicze i bogate w witaminy”, PWRiL 1983,

4) dr Hojden B. „Lecznicze i użytkowe właściwości awokado”, „Wiadomości Zielarskie” 1998 nr 7/8 s. 13,

5) Trubo R. „Sposób na cholesterol”, AMBER 2004,

6) Wikipedia.

Wpis z 16.08.2014 r.